اصطلاحات رایج اقتصادی

GIS and urban planning

كالبد در لغت به معناي پيكر آورده شده و محتواي روابط اقتصادي و اجتماعي در فضاست و چون سه بعدي است، فضا به شمار مي آيد ) مركز مطالعات و تحقيقات شهرسازي و معماري، 1370: 340).مقصود از كالبد شهري، مجموعه هاي فيزيكي همگني است كه اساس موجوديت شهري با آن مشخص مي شود و اين عناصر فيزيكي متجانس نسبت به هم داراي رابطه خاصي هستند ) ويليام، 1357: 115) به عبارت ديگر نحوه شكل گيري و مكانيابي عناصر و استقرار فضايي پديده ها و اصطلاحات رایج اقتصادی ارتباط آنها با يكديگرتحت تاثير عوامل متعددي مانند عوامل طبيعي، اقتصادي، فرهنگي و خصوصيات و نيازهاي فضايي درجهت سهولت حيات شهري، كالبد ناميده مي شود (پوراحمد، 1370: 11 ( بنابراين كالبد شهر تركيب مجموعه اي از عوامل است كه در كل سيماي شهر را مي سازد و عواملي چون رده، لبه،گره، نشانه،رنگ،بافت، مقياس و تناسب از مهمترين آنها به شمار مي رود ) مزيني، 1370: 227 ( و يا به عبارتي طرح فضايي شهر است كه بيانگر وسعت، محيط و حدود جغرافيايي شهر و چگونگي استفاده از زمين شهري و فعاليتهايي است كه توسط انسان بر روي اين فضا پياده مي شود ) حبيبي، 1375 : 1)

توسعه شهري

توسعه شهري عبارتست از بسيج بالقوه اجتماعي ،اقتصادي و كالبدي براي بالا بردن كيفيت محيط زيست شهري و بر قراري توازن در كميت و كيفيت زندگي شهر نشيني است.در اين نوع گسترش؛آموزش،خدمات ،بهداشت و در مجموع فرهنگ بشري به همراه كيفيت سكونت افزايش مي يابد.در مسايل شهري روند و توسعه شهري عمدتا با هم يك فرض مي شونددر منابع شهر سازي كلمات و اصلاحات متعددي بر مي خوريم كه مهمترين آن عبارتنداز: گسترش ،گسترش فيزيكي،گسترش كالبدي گسترش شهري،گسترش مكاني،گسترش مكانهاي شهري ،رشد شهري ،رشد محدوده هاي شهري و .

منظور از توسعه در شهر سازي بيشتر ،مفهوم گسترش ، بسط و رشد مكاني است ،دو اصطلاح (توسعه كالبدي )و( توسعه فيزيكي ) نيز اين مفهوم را تكميل مي كند.مي توان توسعه كالبدي يك شهر يا گسترش فيزيكي شهر اينگونه تعريف نمود:

به افزايش كمي و كيفي كاربريها و فضاهاي كالبدي (مسكوني،تجاري،مذهبي ،ارتباطي و. )يك شهر در ابعاد افقي و عمودي كه در طول زمان انجام مي گيرد،مي توان توسعه فيزيكي اطلاق نمود.

توسعه فيزيكي يك شهر به خودي خود نمي تواند بد باشد ونه مي تواند خوب و بي نقص باشد.نمي توان از توسعه شهرها ممانعت به عمل آورد چرا كه شهر نيز همچون موجودات زنده بوجود مي آيد،رشد مي يابد و بزرگ مي شود،عوامل عديده اي نظير رشد جمعيت و مهاجرت به شهر ،اين توسعه فيزيكي را تسريع مي كند.

پس ماهيت شهرها ،مكانهاي جمعيتي و مجتمع هاي زيستي اين است كه توسعه يابند و توسعه شهري محكوم به فنانيست.منتها اين توسعه بايد روند منطقي و كنترل شده به خود گيرد و توسعه بايد از پيش تعيين شده باشد نه خود بخودي.(بمانیان- محمودی نژاد،1387 :106)

از اين نظرگاه مي توان توسعه را به دوصورت ذيل مطرح ساخت:

1)توسعه از پيش تعيين شده:

كه بر روي مقداري مشخص از زمين باير بر اساس برنامه ريزي و طراحي قبلي چه بصورت ارشادي و با كمك سرمايه گذاري بخش خصوصي خانه سازي ، احداث معابر، ايجاد واحد هاي خدماتي و رفاهي محقق مي شود.اين زمين معمولا بايد به اندازه كافي بزرگ باشد كه بتواند بيش از ده هزار را كه حداقل براي تشخيص محل سكونت به عنوان شهر است در خود جاي دهد.

2)توسعه خود به خود وكنترل نشده:

در اين نوع توسعه به علت افزايش جمعيت به خصوص افزايش شديد جمعيت شهري بدليل تاثير عوامل اقتصادي و اجتماعي كه مانع رشد در داخل زمينهاي موجود شهر و يا رشد عمودي شهر مي شوند،زمين خالي حاشيه شهر مورد ساختمان سازي مسكوني قرار مي گيرد. به ندرت اين توسعه از ناحيه اقشار دارا و بر روي زمينهاي گران قيمت ،صورت مي پذيرد.البته در چنين حالتي ضوابط شهر سازي به مقدار نسبتا زياد تري رعايت مي شود.اما اكثر اوقات توسعه نواحي حاشيه اي بصورت خود رو بوده كه در بر گيرنده جمعيت مهاجر كم درآمد است ضوابط شهري در اين حالت معمولا رعايت نمي شود،چرا كه رعايت اين ضوابط متضمن هزينه هايي خارج از توان مالي اقشار اجتماعي مربوط است.در اين صورت حتي اگر شهر ،داراي طرح جامع باشد ؛وقتي فشارهاي جمعيتي و فشارهاي بازدارنده اقتصادي ،اجتماعي درون شهر زياد باشند،معمولا توسعه حاشيه اي خارج از ضابطه و بدون برنامه انجام مي گيرداز همين روست كه طرح هاي جامع مي باید:

اولا ،متضمن بيشترين نگرش به واقعيت هاي موجود و ابزارهاي كارآمد مهار آنها باشندو ثانيا به طرح هاي تفصيلي براي همه نواحي شهر بر گردانده شوند وثالثا راهنماي طرحهاي توسعه پيوسته نواحي حاشيه اي باشند.

يك طرح مشخص توسعه محدود،اگر بتواند ضمن توجه به ضوابط شهري ،همه فشارهاي واقعي را بيابد و انعطاف لازم را براي آنها در نظربگيرد،مي تواند از نابسامانيهاي توسعه حاشيه اي جلو گيري كند.(زنگي آبادي،1371: 41)

توسعه و گسترش فضايي و فيزيکي شهر:

توسعه شهري، گسترش نهادهاي اجتماعي و اقتصادي شهر براي آزاد نمودن انرژي و استعدادهاي بالقوه و نهاني شهروندان، شهر و رشد کالبدي شهر در اين راستاست. ( رفيعي، 1379: 1و2) هيچ شهري در بلند مدت در شرايط ايستا باقي نمي ماند. شهر مانند موجود زنده است و رشد آن متکي بر صنايع جديد، کارخانه ها، موسسات آموزشي و مساعدت امکانات حمل ونقل و غيره . مي باشد (سليماني و يکاني فرد، 1376: 33).

توسعه شهر ها در قالب شهر سازي به عنوان اقدامي از پيش انديشيده شده براي سکونت انسان سابقه اي بس طولاني دارد بر مبناي اطلاعات فعلي تقريبا اولين اقدامي که بتوان بعنوان اقدامي شهر سازانه به آن اطلاق کرد احداث شهر موهنجودارو در پاکستان در 2150 سال قبل از ميلاد است (پاپلي يزدي و سناجردي، 1382: 31).

رشد وتوسعه شهر ها بر اثر حوادث مختلف، در تمام ادوار تاريخي داراي افول و صعود بوده است. گاهي شهر ها چنان عظمت مي يافته اند که به صورت يک کشور – شهر در مي آمده اند. آنچه اصطلاحات رایج اقتصادی که اساس شهر نشيني و بسط و توسعه شهر ها را بنيان گذارد، به قرن هيجدهم ميلادي بر مي گردد که به عصر انقلاب صنعتي شهرت دارد. شهر هاي قبل از عصر صنعت داراي توسعه بطئي و کم، محدودۀ شهري و جمعيت مشخص بوده اند. بعد از انقلاب صنعتي عوامل متعددي باعث گسترش شهر ها و افزايش جمعيت آنها گرديد که عبارتند از؛ تحول در حمل ونقل و سرعت مبادلات، پيدايش تخصص و تقسيم کار، ازدياد جمعيت، توسعه مهاجرتها، تمرکز صنعت و تجارت، توسعه مراودات اقتصادي، بالا رفتن سطح درآمد، تنوع در مشاغل و پيدايش و گسترش وسايل ارتباط جمعي (شيعه، 1383: 14).

برخي چنان سرگرم ميراث علمي گذشتگانند كه فرصت مراجعه به عقل خود را ندارند و اگر فرصتي هم به دست آورند حاضر نيستند اشتباه ها و لغزش هاي آنان را اصلاح و جبران كنند.((ابوعلي سينا))
وبلاگ حاضر درصدد است داده های علمی در اصطلاحات رایج اقتصادی زمینه جغرافیا و برنامه ریزی ر را به شکل متقن و آکادمیک ارائه کند ، بدیهی است نظرات و پیشنهادات سازنده شما نقش بسزایی در ارتقا و رفع کاستی های و بلاگ خواهد داشت .
سید قاسم کیانژاد تجنکی ، دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری

اصطلاحات رایج در بورس و بررسی مهمترین اصطلاحات موجود

اصطلاحات رایج در بورس و بررسی مهمترین اصطلاحات موجود

اصطلاحات رایج در بورس عبارت است از:

نماد: حرف اول نشان دهنده صنعت و حرف دوم خلاصه و یا مخفف نام آن شرکت می باشد همچنین تمامی نمادها دارای یک استاندارد واحد می باشند. برای دستیابی به نمادها می توانید به سایت رسمی بورس و اوراق بهادار مراجه کنید.

توقف نماد: در بازار سرمایه زمانی نماد یک شرکت متوقف می شود که امکان معامله در یک بازه زمانی برای شرکت مقدور نباشد در این صورت می گویند نماد متوقف شده است. در این بازه زمانی نیز ممکن است ارزش سهم افزایش و یا کاهش شدیدی داشته باشد.

دامنه نوسان: به نعداد تغییرات کاهشی و یا افزایش که هر یک سهم می تواند تنها در یک روز داشته باشد دامنه نوسان گفته می شود. در باره زمانی مشخص جهت دستیابی به قیمت اصلی یک سهم، دامنه نوسان نماد را حذف می کنند.

P/E: در مقاله نسبت p/e چیست؟ به صورت کامل این نسبت مورد بررسی قرار گرفته است.

سال مالی: دوره یک ساله ای است که شرکت به محاسبه سود و زیان خود می پردازد. سال مالی در هر شرکتی بسته به نوع فعالیتش متفاوت است.

صورت های مالی: در شرکت های که حسابرسی دو طرفه دارند گزارش های گرفته می شود تحت عنوان صورت های مالی، که شامل: سود، زیان، جریان نقدینگی و…. براساس گزارشی که در این بخش صادر می گردد می توان وضعیت اصطلاحات رایج اقتصادی مالی یک شرکت را بررسی نمود و در مورد آن نظر داد.

ترازنامه: سرمایه گذاران باید به سودآوری و بدهی های شرکت خود نیز توجه داشته باشند، در نتیجه ترازنامه یعنی گزارشی که شامل جزییات سود، زیان و بدهی شرکت است.

صورت سود و زیان: صورتی است که در آن درآمد، هزینه، سود ( کاهش و یا افزایش ) یک شرکت در یک سال مالی جمع آوری می شود. با توجه به گزارش این صورت شما می توانید شرکت مناسبی را برای سرمایه گذاری انتخاب نمایید.

صورت جریان وجه نقد: به بررسی تغییرات وجوه نقدی در بخش های ( سرمایه گذاری و عملیاتی ) یک شرکت در فاصله زمانی مشخص میپردازند.

سود هر سهم: earning per share ( در مقاله EPS و DPS در بورس چیست؟ به صورت کامل بررسی شده است )

سود تقسیمی هر سهم: per share dividend ( در مقاله EPS و DPS در بورس چیست؟ به صورت کامل بررسی شده است )

روش های تحلیل در بازار سرمایه: سه روش تحلیل در بازار سرمایه وجود دارد که در ادامه به تشریح هریک می پردازیم:

1. تحلیل تکنیکال: در تحلیل تکنیکال یا Technical Analysis از روش های هندسی و ریاضی استفاده می کنند و تحلیلگران با نمودار و چارت سروکار دارند، با استفاده از اصطلاحات رایج اقتصادی این روش میتوان به تحلیل قیمت آینده یک سهم دست یافت. تحلیل تکنیکال به دنبال یافتن علت تغییر قیمت می باشد.
2. تحلیل بنیادی: تحلیل بنیادی یا Fundamental Analysis به بررسی و تحلیل قیمت آینده یک سهم با استفاده از اثرات اقتصادی، اخبار و اطلاعات اقتصادی می پردازد. این روش از روش تحلیل تکنیکال دشوارتر می باشد. بیشتر اوقات افرادی که قصد سرمایه گذاری بلند مدت را دارند از این روش استفاده می کنند.
3. نظریه سبد سهام یا MPT : در این روش تنها به بررسی نوسانات و ریسک یک سهم نمیپردازند. این نظریه بر این عقیده است که احتمال از دست دادن سرمایه و کاهش سود دهی در یک سهم بسیار بالاتر است نسبت به سرمایه گذاری در چندین سهام مختلف، این کار میزان ریسک نوسانات را کاهش می دهد. مارکوویتز شخصی است که این نظریه را بنا نموده است و نشان داد که انتخاب چند سهام مختلف روشی مناسبتر می باشد.

مجمع: به گردهمایی سهامدارن و مدیران شرکت در یک زمان و مکان مشخص مجمع گفته می شود. در این گردهمایی در مورد مسائل مهم شرکت بحث می شود. مجمع به سه دسته کلی تقسیم می شود:

1. مجمع عمومی: تنها یک بار در زمان تاسیس شرکت برگزار می گردد. در این مجمع در مدیران، سهامداران حضور دارند.
2. مجمع عادی سالیانه: این مجمع هر چهار ماه یک بار با حضور مدیران و سهامدارن برگزار می شود که در رابطه با وضعیت شرکت، میزان سوددهی و نحوه تقسیم بندی سود تصمیم گیری می شود. شرکت موظف است وضعیت کلی شرکت را در روزنامه رسمی خود اعلام نماید.
3. مجمع فوق العاده: برای اطلاع رسانی درمورد تغییراتی اعم از: تغییر سال مالی، تغییر محل شرکت، تغییر در اساسنامه شرکت و… مدیران و سهامدارن در این مجمع شرکت می کنند.

بازار اولیه: شروع فعالیت های اقتصادی هر شرکت، جهت عرضه سهام که برای اولین بار صورت گرفته شده است را بازار اولیه می نامند.

بازار ثانویه: سهام هایی که در بازار اولیه مورد معامله قرار گرفته شده اند را می توان مجدد در بازار ثانویه برای معامله قرار داد.

قیمت اسمی: یک قیمت استاندارد و یکسان برای هر یک سهم که معادل ۱۰۰۰ ریال می باشد.

قیمت بازار: قیمتی که براساس خرید و فروش بازار ثانویه اعلام می شود را قیمت بازار می گویند.

قیمت ذاتی: قیمت واقعی یک سهم که براساس جریانات نقدی، خرید و فروش، دارایی موسسه تعیین میگردد که قیمت ذاتی نام دارد.

قیمت دفتری: اصطلاحات رایج اقتصادی اگر قیمت گذاری یک سهم براساس دارایی های شرکت صورت گیرد در زمان فروش آن دارایی ها، قیمت ثبت شده در هنگام خرید آن دارایی ها محاسبه می شود.

صف خرید: زمانی که فروشنده حاضر به فروش سهام خود حتی در بالاترین قیمت نباشد می گویند صف خرید بوجود آمده است.

صف فروش: هنگامی که عرضه کننده ای سهام خود را برای فروش می گذارد ولی هیچ خریداری برای آن سهم وجود نداشته باشد می گویند صف فروش بوجود آمده است.

صرف سهام: مبلغی که شرکت در زمان فروش سهام عادی، بصورت مازاد بر مبلغ اسمی سهام دریافت کرده است صرف سهام می گویند.

افزایش و کاهش سرمایه: لطفا به مقالهافزایش سرمایه چیست؟رجوع کنید.

حق تقدم: لطفا به مقاله حق تقدم سهام چیست؟ رجوع کنید.

حجم مبنا: حداقل تعداد سهامی که در یک روز باید به فروش برسد تا قیمت آن نسبت به نوسانات افزایش یا کاهش یابد.

سهام شناوری: به بخشی از سهام یک شرکت که بخش عمده آن متعلق به سهامدارن است سهام شناور گفته می شود.

قیمت پایانی: به میانگین معاملات یک شرکت (یک نماد) در یک روز قیمت پایانی می گویند. با استفاده از این بخش قیمت سهم در بازار بورس برای روز بعدی مشخص می شود.

رمز گشایی از اصطلاحات و مفاهیم رایج مالیاتی

برای آگاهی از مبانی مالیاتی خود، نیازی به فرهنگ لغات، واژه نامه و یا یک کتاب آموزش حسابداری ضخیم ندارید. ما اصطلاحات مالیاتی رایج را که لازم است بدانید را در این مقاله بطور خلاصه و به زبان ساده توضیح می دهیم.

حسابداری تعهدی

در این سیستم حسابداری، درآمدها و هزینه ها زمانی در دفاتر ثبت می شوند که تحصیل شده و تحقق یابند. بر این اساس زمان تحصیل یا تحقق درآمد، هنگامی است که درآمد به صورت قطعی مشخص شده یا بر اثر ادامه خدمات حاصل شود. از این رو زمان وصول وجه در این روش مورد توجه قرار نمی گیرد بلکه زمان تحصیل یا تحقق درآمد در شناسایی و ثبت درآمد اهمیت دارد. همچنین در این مبنا، زمان شناسایی و ثبت هزینه ها، زمان ایجاد و یا تحقق هزینه هاست. به طور مثال زمانی که کالایی تحویل می گردد یا خدمتی انجام می شود، بدهی قابل پرداخت معادل بهای تمام شده کالا‌ی تحویلی و یا خدمت انجام گرفته است.

فرض کنید شما در فروردین ماه برای خدمات یا کالاهای دریافتی یک قبض دریافت می کنید؛ اما تا آبان ماه آن را پرداخت نمی کنید. اگر از مبنای تعهدی استفاده می کنید، باید تاریخ معامله را در پرونده های حسابداری خود به عنوان تاریخ صورتحساب ماه فروردین و نه تاریخ پرداخت آبان اعلام کنید.

حسابداری مبتنی بر پول نقد

حسابداری نقدی، روش حسابداری است که اساس آن بر دریافت و پرداخت وجه نقد استوار است . در این سیستم هرگونه تغییر در وضعیت مالی شرکت، مستلزم مبادله وجه نقد است و درآمدها زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می شوند که وجه نقد آنها دریافت شود و هزینه ها زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می شوند که وجه آنها به صورت نقد اصطلاحات رایج اقتصادی پرداخت گردد.

استهلاک

به کاهش ارزش یک کالا یا دارایی فیزیکی که به علت گذشت زمان یا تولید محصولات جدید تر و به روز تر برای کالاهای قدیمی اتفاق می‌افتد، استهلاک گفته می‌شود. در عین حال می توانیم اصطهلاک را به دو صورت تعریف نماییم:

1. استهلاک روشی برای تخصیص هزینه خرید یا اکتساب دارایی مشهود در طول عمر مفید آن است. شرکت‌ها دارایی های خود را برای کاهش مالیات پرداختی ونیز برای اهداف حسابداری خود مستهلک می‌کنند.
2. به کاهشی که بر اثر شرایط نامطلوب بازار در ارزش دارایی ها حاصل می‌شود، استهلاک گفته می‌شود.

مالیات تکلیفی حقوق و دستمزد

حقوق ودستمزدی که یک کارفرما در واحد تجاری، صنعتی یا تولیدی خود به کارگران و پرسنل پرداخت می کند هم مشمول مقررات مالیاتی شده که از نوع مالیات های تکلیفی می باشد. کارگران در یک بازه یک ماهه در مقابل کاری مشخص مقدار حقوق مشخصی هم از کارفرما دریافت کرده که این حقوق مشمول مالیات از نوع تکلیفی می شود و کارفرما موظف است قبل از پرداخت آن مالیاتش را کسر کرده و به حساب سازمان مربوطه واریز نماید.

دارایی های سرمایه ای

دارایی های سرمایه ای دارایی هایی هستند که به طور مداوم در جریان یک کسب و کار که بیش از یک سال فعالیت دارد، مورد استفاده قرار می گیرند؛ اما فروخته نشده و به آسانی به پول نقد تبدیل نمی شوند. این دارایی ها به دلیل تأثیر مستقیمشان در فعالیت اقتصادی، نگاه داشته می شوند.

هزینه کالاهای فروخته شده (COGS)

هزینه کالاهای فروخته شده که اصطلاحا به آن هزینه ی فروش نیز گفته می شود؛ به کلیه ی هزینه های مستقیمی که برای تولید کالا یا خدماتی که شرکت شما عرضه می کند به کار می رود، اطلاق می شود. این عامل در قیمت مواد، نیروی کار مستقیم و عملیات تولید (مانند اجاره کارخانه و تجهیزات تجاری) نقش دارد. اما شامل هزینه های بازاریابی، فروش یا هزینه های عمومی اداری نمی شود.

شرکت با مالکیت انفرادی (Sole proprietorship)

به شرکت غیر سهامی که مالکیت آن بر عهده یک فرد واحد است اطلاق می شود. واحدهای تک مالکی یا انفرادی، همان‌ گونه که از نام آن پیداست، مالکیت این واحدها متعلق به یک نفر است، که معمولاً مدیر واحد تجاری نیز می‌باشد. فروشگاه‌های خرده‌فروشی، تعمیرگاه‌ها و مؤسسات حرفه ‌ای فردی، مانند: وکلا و حسابرسان، به ‌صورت تک مالکی اداره می‌شوند. درآمد این مشاغل درآمد شخصی محسوب می شود و در اظهارنامه مالیاتی به عنوان مالیات بر درآمد شخصی درج می شود که باعث می شود ثبت مالیات نسبتاً ساده باشد.