قرارداد برای تفاوت

تفاوت اشتباه و جهل نسبت به موضوع قرارداد

معلوم بودن موضوع تعهد در هر قرارداد معاوضی شرط صحت آن قرارداد است. مجهول بودن اوصاف و ویژگی‌های موضوع تعهد، اعم از مال یا عمل، سبب بطلان قرارداد است. لیکن هرگاه در لحظه انعقاد عقد اوصاف و ویژگی‌های موضوع تعهد در قرارداد ذکر شده و برای طرفین معلوم باشد ولی در هنگام وفای به عهد معلوم شود موضوع تعهد فاقد اوصاف تعیین شده است این وضعیت را اشتباه در موضوع تعهد گویند؛ ضمانت اجرای اشتباه در موضوع تعهد، بطلان یا فسخ قرارداد است. این دو نهاد حقوقی یعنی «جهل به موضوع» و «اشتباه در موضوع» گاه با یکدیگر مترادف تلقی می‌شوند لیکن با تحلیل حقوقی، می‌توان دریافت که این دو نهاد با یکدیگر از حیث ماهیت، قلمرو و آثار متفاوت هستند. در این مقاله تفاوت‌های این دو نهاد حقوقی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

• جهل به موضوع قرارداد
• اشتباه در موضوع قرارداد
• عقود مغابنه
• عقود مسامحه
• بطلان قرارداد
• فسخ قرارداد

عنوان مقاله [English]

The Differences between Mistake and Ignorance to the Subject-Matter of Contract

نویسنده [English]

مراجع

اسلامی‌پناه، علی، «معلوم و معین بودن مورد معامله در حقوق ایران و فقه امامیه و بررسی تطبیقی آن در حقوق فرانسه و کامن‌لا»، رساله دکترای حقوق خصوصی،‏ دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران‏، 1380.

جبعی عاملی، زین‌الدین (شهید ثانی)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، دوره 10 جلدی، ج 3، بیروت، مؤسسه دارالعالم الاسلامی.

حکیم، عبدالمجید، الوجیز فی نظریه الالتزام فی القانون مدنی العراقی، ج 1، عراق، انتشارات وزارت آموزش عالی و تحقیقات علمی، 1980.

مامقانی، عبدالله، مناهج المتقین، قم: مؤسسه آل‌البیت (ع) لاحیاء التراث، 1404 ه‍ ق. افست از روی چاپ سنگی نجف، ۱۳۴۴ ه‍ ق.

نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، دوره 42 جلدی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1337 ه‍ ش.، ج 23 و 24.

النجفی الخوانساری، موسی بن محمد، منیه الطالب فی شرح المکاسب، تقریرات المحقق المیرزا محمدحسین النائینی، الجزء الثالث، مؤسسة النشر الاسلامی التابعۀ لجماعه المدرسین قم المشرفه، الطبعه الاولی، 1418 ه‍ ق.

Flour, Jaqus et Jean – Luc Aubert, Droit civil, les obligations 1. l’act juridique, Paris, Dalloz, 2008.

تفاوت‏ بطلان و فسخ قرارداد چیست؟

بطلان قرارداد به این معناست که گویی قراردادی که بین طرفین منعقد شده، از ابتدا قرارداد برای تفاوت فاقد اعتبار و اثر حقوقی بوده و به عبارتی اصلا وجود خارجی پیدا نکرده است، اما در خصوص فسخ باید گفت که آثار قرارداد از زمان انعقاد تا زمان فسخ باقی می‌ماند.

– ابطال قرارداد به این معنی است که از ابتدا قراردادی قرارداد برای تفاوت که بین طرفین منعقد شده است، فاقد اعتبار و اثر حقوقی بوده و اصلا وجود خارجی پیدا نکرده است و مانند این است که هیچگونه قراردادی میان طرفین از ابتدا امضا نشده است.

مواردی که سبب بطلان قرارداد می‌شوند عبارتند از:

زمانی که هر یک از طرفین معامله، فاقد اهلیت قانونی لازم در زمان معامله باشند مانند اینکه یکی از طرفین محجور (مجنون، صغیر، سفیه و …) باشد در اینصورت اگر قراردادی در آن زمان منعقد شود، آن قرارداد باطل است.

زمانی که هر یک از طرفین دارای انگیزه نامشروع برای تنظیم قرارداد داشته باشند و انگیزه و نیت خود از تنظیم قرارداد را در آن مطرح کنند، در این صورت قرارداد باطل می شود.

در فسخ قرارداد، شرایطی بوجود می‌آید که یکی از طرفین، می‌تواند قرارداد را بصورت یک طرفه فسخ کند.

برای فسخ قرارداد نیازی به توافق طرف مقابل نیست، اما آثار قراردادی که فسخ می‌شود، از زمان انعقاد تا زمان فسخ باقی می‌ماند.

در ابطال قرارداد، قرارداد فاقد اثر و اعتبار حقوقی است، اما در فسخ، آثار قرارداد از زمان انعقاد تا زمان فسخ، باقی می‌ماند.

در فسخ قرارداد، باید فسخ از سوی فردی که خواهان فسخ است، اعلام شود و تا زمانی که فسخ اعلام شود، قرارداد دارای اثر حقوقی است، اما در ابطال قرارداد نیازی به اعلام وجود ندارد.

قرارداد برای تفاوت

021-88536880 (437)
با ما تماس بگیرید

• دوره‌های آموزشی
• سنجش آنلاین سواد مالی
• آموزش سواد مالی

• راهنمای ثبت نام
• برگزاری آزمون
• دریافت گواهینامه
• سؤالات متداول

• تماس با ما
• شبکه‌های اجتماعی
• درخواست همکاری

تفاوت قرارداد آتی و پیمان آتی

در مطالب قبلی، در مورد قراردادهای آتی، ویژگی‌ها و انواع این نوع قراردادها توضیح داده شد. در این مطلب، ساز و کار پیمان‌های آتی و تفاوت قرارداد آتی و پیمان آتی توضیح داده می‌شود.

در زمان انقضای پیمان آتی، به دو طریق می‌توان برای تسویۀ معامله و ایفای تعهدات عمل کرد:

- تسویۀ فیزیکی: در این روش، خریدار پیمان آتی قیمتی که قبلاً در زمان عقد توافق شده را به فروشنده پرداخت می‌نماید و در مقابل فروشنده، دارایی موضوع قرارداد را مطابق شرایط تعیین شده در متن قرارداد برای تفاوت پیمان تحویل می‌دهد؛

- تسویۀ نقدی: در این روش خریدار و فروشنده پیمان امکان دارند تا ارزش نقدی خالص موقعیت را در تاریخ تحویل بپردازد. از تسویۀ نقدی معاملات بیشتر در مواردی استفاده می‌شود که امکان تحویل فیزیکی دارایی پایه غیر عملی باشد.

مثال: در صورتی که طرفین معامله در پیمان آتی توافق کرده باشند که اوراق قرضۀ بدون کوپن با قیمت اسمی 100 دلار را در قیمت 98 دلار تحویل دهند و در تاریخ انقضاء پیمان، اوراق قرضۀ موضوع قرارداد در قیمت 98.25 دلار به فروش رسد، فروشندۀ پیمان در تسویۀ نقدی باید مبلغ 0.25 دلار را به خریدار بپردازد. در صورتی که اوراق قرضۀ موضوع قرارداد در قیمت 97.5 دلار به فروش رسد، خریدار پیمان موظف است 0.5 دلار به فروشنده بپردازد.

تفاوت قرارداد آتی و پیمان آتی
پیمان‌های آتی از این جهت که توافقنامه‌ای برای خرید و فروش دارایی پایه در زمان معین در آینده و با قیمت مشخص هستند، به قراردادهای آتی شباهت دارند. اما

- قراردادهای آتی در بورس معامله می‌شوند در حالی که پیمان‌های آتی در بازار خارج از بورس معامله می‌شوند.
- پیمان‌های آتی در واقع عقد خصوصی بین دو طرف معامله است و لذا با استانداردهای بورسی خاصی مطابقت ندارند در حالی که قراردادهای آتی قراردادهایی استاندارد هستند.
- تاریخ تحویل در پیمان‌های آتی می‌تواند طبق توافق طرفین تعیین شود و محدود به ماه‌های خاصی نیست؛ خصوصاً اینکه در پیمان‌های آتی یک تاریخ تحویل مشخص و ساده وجود در حالی که در قراردادهای آتی چند ماه که امکان تحویل در آن‌ها وجود دارد مشخص می‌شوند.
- پرداخت در پیمان آتی معمولاً یک بار و در زمان تحویل انجام می‌شود. در حالی که بر اساس ساز و کار «تسویۀ حساب روزانه» در قرارداد آتی، پرداخت به صورت روزانه قرارداد برای تفاوت انجام می‌گیرد.
- قراردادهای آتی معمولاً قبل از زمان تحویل با یک معاملۀ معکوس بسته می‌شوند، ولی بیشتر پیمان‌های آتی یا به تحویل فیزیکی کالا یا به تسویۀ نهایی، به صورت نقدی می‌انجامد.